Aarde in de natuur

 

Bij aarde kun je naast de planeet zelf ook denken aan de grond in de aardkorst. Waar bestaat de aarde uit onder onze voeten? Hoe dieper we in de aarde gaan, hoe meer verschillende soorten aarde we tegen komen. De aarde bestaat uit schillen met van binnen de aarkern, daar om heen de aardmantel en daar op de aardkorst. De aardkorst bestaat uit de continentale korst onder de continenten dat bestaat uit vrij licht gesteente en de oceanische korst onder de oceanen dat bestaat vrij zwaar gesteente zoals basalt. De aardkorst noemen we ook wel de lithosfeer. De aardkorst bestaat uit lagen die onderling  verschillende soorten gesteente bevatten. Een gesteente bestaat uit een mengsel van mineralen en/of organische stoffen die in de natuur voorkomen. Een mineraal is een verbinding die in de natuur voorkomt met een bepaalde chemische eigenschap. Zo’n chemische eigenschap is bijvoorbeeld een kristalvorm. Mineralen kunnen hun eigen soort  kristal vormen doormiddel van tijd en omstandigheden. Zo bestaan de gesteente krijt en diamant allebei uit mineralen, maar zijn ze vanwege de verschillende tijdsduur en omstandigheden verschillend van type. Voorbeelden van gesteentes die in onze aarde worden gevormd zijn diamant, graniet, pyriet, krijt, zandsteen, andesiet, kalk en ga zo maar door. Deze stenen zijn allemaal anders omdat ze op verschillende manieren zijn gevormd. Stenen kunnen zich door nieuwe temperaturen en tijd tot andere steen soorten ontwikkelen. Zo kan kalksteen door een hoge druk veranderen in marmer. Gesteente kun je indelen in drie hoofdgroepen: stollingsgesteente, metamorfgesteente en sedimentgesteente. Stollingsgesteente ontstaat door afkoeling en stolling van magma. Als het vloeibare magma heel langzaam stolt noemen we dit dieptegesteente. Daarbij is veel tijd en ruimte om kristallen te vormen en ontstaan stenen als pyriet en diamant. Als het magma snel stolt doordat het bij een vulkaanuitbarsting naar buiten komt noemen we dit uitvloeiingsgesteente. Dit gesteente koelt snel af en er is geen tijd voor het vormen van kristallen. Zo wordt basalt gevormd. Een metamorf gesteente ontstaat wanneer een gesteente langere tijd onder hoge druk en temperatuur staat. De mineralen vallen uiteen en vormen zich tot een ander soort gesteente. Sedimentgesteente ontstaat doordat afzettingen van bijvoorbeeld zand of klei worden neergelegd en samengeperst. Zand wordt op deze manier zandsteen. De natuur kan dus veel verschillende soorten stenen en sedimenten vormen en dit samen vormt de basis van de aardkorst. 

 

Opdrachten:

• Noem de drie schillen van de aarde

• wat is een ander woord voor de aardkorst?

• Waar zijn mineralen goed voor?

• Kunnen stenen in een andere steensoort verenderen? Zo ja, op welke manier?

• Wat zijn de drie hoofdgroepen van gesteente?

 

VWO 

Noem de drie hoofdgroepen van gesteente en leg uit in hoeverre ze verschillen van elkaar. Waar denk je dat de gesteente soorten voorkomen?